Narcisme. Diepe onzekerheid en tegelijkertijd etaleren van je succes.
Het is een thema van deze tijd. Grandioos zijn. Goed overkomen. Maak een merk van jezelf dat niemand zo neer kan zetten als jij.
Knappe looks, grote mond, stoere job. Move fast and break things. Succes moet stralen.
Wanneer wordt dit narcisme?
En wat is narcisme eigenlijk?
Narcisme is een eigenschap, een patroon, een karaktertrek net als perfectionisme, of egocentrisme. Je herkent narcisme aan de sterke focus op het eigen imago en sterke behoefte aan waardering. Niet even, maar voortdurend.
Ontstaan van narcisme
Hoe kan dat eigenlijk zo ontstaan?
Kort gezegd: omdat iemand op cruciale momenten weinig begrip heeft gehad vroeger voor wat er in hem omging. Alleen waardering van succes. Gevoelens of kwetsbaarheden van het kind werden als niet belangrijk afgedaan.
Dat is pijnlijk, het kind denkt: “kennelijk ben ik niet goed genoeg zoals ik ben”. Er ontstaat een gevoel van leegte dat kenmerkend is voor narcisme. Je zou het kunnen noemen: de leegte van afwezigheid van een diepe en veilige band met een ander. En dat je mag zijn zoals je bent.
Om dat gevoel van leegte te kunnen verdragen, kan je als overlevingsstrategie narcisme ontwikkelen. In je gedrag suggereer je voortdurend: “ik ben geniaal!”.
Ver weg achter die boodschap zit grote kwetsbaarheid.
Pathologisch narcisme is ernstig en wordt geschaard onder persoonlijkheidsstoornissen. Het is moeilijk te behandelen, want de narcist ervaart niet dat hij een probleem heeft, gelooft zelf zo lang mogelijk in de eigen genialiteit. Het is in zijn of haar beleving de omgeving is die problemen heeft.
“Licht” narcisme
De ernstige pathologische persoonlijkheidsstoornis kun je vertalen naar “lichtere” dagelijkse vormen. velen van ons hebben narcistische trekken, zeker in de huidige tijd. Het wordt namelijk in onze samenleving gewaardeerd als je grootsheid uitstraalt.
Met een dosis narcisme is te leven. Maar in de loop van de tijd tonen zich meer en meer persoonlijke botsingen, weinig vriendschappen en veel egoïstische handelingen. Gemakkelijk is het niet, noch voor een narcist, noch voor zijn omgeving.
Een dosis narcisme kan ook gezond zijn. Bij jonge kinderen bijvoorbeeld is een narcistische fase normaal en gewenst voor de ontwikkeling. Je noemt het dan ontwikkelen van eigenliefde. Dit narcisme helpt je te stralen. En je inspireert anderen ermee ook te stralen.
Zoals in alles is er een overgang van gezond naar ongezond. Dan wordt het bijvoorbeeld obsessief, de wens iemand te zijn, gewaardeerd te worden of uit te blinken. Rekening houden met anderen is er niet bij.
Dit is tegelijkertijd waardoor narcisten succes hebben: ze kunnen de belangen van anderen opzij schuiven om hun doelen te bereiken. Ze hebben geen ‘last’ van inlevingsvermogen of empathie. Geen last van signalen over wat hun gedrag met anderen doet.
Empathie of meelevendheid
Wat jammer en schadelijk is, want het houdt de innerlijke leegte in stand. Empathie weeft sociale draden tussen mensen, die maken dat we liefde voelen en ons geliefd voelen.
Mensen bij wie we graag zijn, die warmte uitstralen, bij wie we het gevoel hebben onszelf te kunnen zijn, hebben empathie. Ze hebben contact met hun gevoel en kunnen zich voorstellen wat jij voelt. En dat inlevingsvermogen stelt je in staat tot liefdevolle relaties die om méer gaan dan de buitenkant. Narcisten kunnen dat niet zo goed. Of helemaal niet.
Hulp nodig?
Narcisten die steun zoeken in therapie vind je niet veel. Want ze ervaren dat niet zij een probleem hebben, maar de omgeving. Als ze toch in therapie gaan, zullen ze soms volhouden dat niet zij, maar de omgeving het probleem zijn.
Hun overtuiging is: “Ik ben toch grandioos! ik ben groots!”
Maar daaronder: “Stiekem voel ik me waardeloos. Anderen vinden me eigenlijk waardeloos. Ik vind mezelf waardeloos. Als anderen dat ontdekken… wat blijft er dan van me over?
In therapie kan je de ervaring van contact en respect vinden. In therapie word je geholpen de leegte van binnen te verdragen. Zodat langzaam een gevoel van eigenwaarde van binnenuit kan groeien.
Narcisme om je heen
Mensen die te kampen hebben met narcisme van een partner, vriend of familielid kunnen vaak ondersteuning gebruiken. De (onbewuste) manipulatie door een narcist kan zeer beschadigend zijn voor de mensen die van hen houden. Het zelfvertrouwen kan enorm kelderen door fenomenen als “gaslighting”. Het kan lang duren voordat het besef ontstaat dat het niet (alleen maar) aan hen ligt. Ook voor deze mensen kan therapie een goed idee zijn! Erop gaan vertrouwen dat jouw gevoel er niet voor niets is, dat het klopt en je iets belangrijks vertelt.
Afspraak maken? Stuur mij een bericht
Deze blog is mede geinspireerd door:
Boek: “Zo ben ik nou eenmaal, lastpakken, angsthazen en buitenbeentjes”, Willem van der Does
Youtube: Dr Ramani Durvasula, Medcircle. Er is erg veel te vinden over narcisme op youtube. Het kan helpen als je narcisme bij jezelf of anderen herkent. Het gevaar van teveel analyse is dat we elkaar niet meer als mensen gaan zien maar als wandelende diagnoses. dit als kanttekening.