Foto van “In de buurt” Zwolle: een stoel voor elk dodelijk slachtoffer in het verkeer in het verkeer in Overijssel in 2018.
Verlies – rouw – verwerking
September 2018. Deze week hoorde ik van een indrukwekkend project. In Zwolle en Hellendoorn waren stoelen op het marktplein geplaatst, die de 65 verkeersdoden in 2017 in de provincie Overijssel vertegenwoordigden.
In de provincie Overijssel? Maar hoeveel is dat dan landelijk?
Een paar dagen geleden kwamen er door een dramatisch ongeval 4 kinderen om, door een op hol geslagen wagentje van de kinderopvang.
Hoe overlééf je dàt – als ouder – broer – medewerker??
Verdriet gaat er bij de ogen, de oren, bij al je zintuigen in. En gaat het er ooit nog uit? Groot verdriet blijft soms lang rondwaren.
Soms blijft het verdriet ook binnen, in toom gehouden door gedachten, overtuigingen of zwijgen (door jezelf of de omgeving). Jaren later kun je je afvragen of het er ooit nog uit wil. Maar het wil eruit. Alleen doet het dat op een bepaalde manier.
Je lichaam stuurt die manier. Je cellen en spieren roepen het uit.
Fasen van rouw
Er komen verschillende elementen voor, die elkaar ook kunnen afwisselen. Ze kunnen optreden, weer afnemen en opnieuw optreden later in je leven, als je verdriet opnieuw getriggerd wordt. Je kunt leren mee te bewegen met deze (nieuwe) cirkel van verwerking.
Ontkenning – het is niet gebeurd. Het kan niet waar zijn. Zometeen komt ze thuis. Niks aan de hand.
Protest – Je wil niet dat het waar is! Schuldigen aanwijzen.
Onderhandelen en vechten – Neiging te handelen, iets te doen om het anders te maken dan het is. Proberen te redden.
Verdriet – meegesleept worden op golven van pijn, met veel water (tranen), en geluid (door het lichaam zelf voortgebracht)
Depressie – Gevoel van machteloosheid. Je hoofd onder een kussen willen stoppen. Verdoving zoeken.
Apathie – een ‘niksig’ gevoel. wat maakt het allemaal uit? Het klinkt gek, maar dit is best een goede staat om af en toe in te zijn. Het helpt verwerken. Net als de andere staten. Dat leg ik uit als je bij mij komt.
Verwarring – wat nu? Je hebt dingen niet kunnen controleren of beinvloeden. Dat geeft een ongemakkelijk gevoel van niet weten, je gedachten proberen maar te formuleren wat het nieuwe doel wordt, maar het lukt nog niet.
Verlies is onderdeel van het leven
Al die elementen zoals ik ze hierboven beschrijf, zie je bij verlies optreden. En niet alleen bij verlies van mensen die je dierbaar zijn. Ook als je je relatie, baan, huisdier kwijtraakt. Zelfs je lievelingsgereedschap of je favoriete paar sokken kunnen dingen zijn waar je erg aan gehecht raakt. Bij kinderen zie je dat heel sterk: voorwerpen kunnen nog echt deel uitmaken van hun identiteit.
Mensen of dingen verliezen, is onderdeel van het leven en moet als kind al geoefend worden. Dan heb je – als het goed is – de steun van je familie nog in de buurt. Zij kunnen je helpen met troosten en begrijpen dat een ding verliezen niet alles verliezen is. Kinderen oefenen dit bijvoorbeeld als ze hun pop verliezen en weer terugvinden. Een huisdier dat sterft.. of oma.
Heb je weinig geoefend met verliezen, dan heb je geluk. Maar ook kan verlies later, als je volwassen bent, dan kouder op je dak vallen. Dan heb je soms een therapeut nodig om verliezen mee te oefenen.
Trauma
Als je verliezen hebt meegemaakt, en het kwam níét allemaal goed.., of het bleef zelfs heel verkeerd…, dan “hou je er wat aan over”. Dan spreek je van trauma. Een voorbeeld hiervan is: iemand die als kind te vaak verhuisd is.
Als je gehavend bent gebleven na een verlies, kan je idee over de werkelijkheid minder rooskleurig zijn geworden. Je hebt erg vol moeten houden. Therapie is ervoor om die dingen aandacht te geven en op zijn plek te laten vallen. Om te zorgen dat je weer ervaart wat mooi en heel is in je leven, in jezelf.
Het is super belangrijk om ruimte te maken voor rouw.
Bij groot en klein verlies. Juist dan lost het éérder op en kan je weer blij zijn.
Als je het gevoel hebt, dat je in de rouw bent, of niet in de rouw hebt kunnen zijn, dan kun je hulp vragen bij een therapeut. Die biedt je een luisterend oor.
Je krijgt vaak uitleg, waarom het normaal is wat je voelt.
Ook krijg je handreikingen, om de fase waarin je zit op een mooie manier vorm te geven.
Een stoel voor de dode
Een gesprek met iemand die al uit je leven verdwenen is. Heb je er ooit aan gedacht dat dat mogelijk is? Dat is het. En het kan enorm opluchten. Ik zet wel eens letterlijk een lege stoel neer voor de overledene die zo gemist wordt.
Een kind kan een bordje eten op tafel zetten voor de overleden vader. Ga er maar vanuit dat het zinvol is voor het kind.
Een moeder die haar kind verloor, kwam tot rust toen ze deed alsof ze haar baby de fles gaf. Ze had die beweging zo vaak gemaakt. Ze kon daar niet ineens mee stoppen. Het hielp haar om te verwerken wat nauwelijks te overleven lijkt.
Verliezen willen verwerkt worden.
Met huid en haar, met lichaam en geest.
Dat duurt niet eeuwig.
Echt, op een zeker moment ga je weer lachen.
Je hebt zin in een grap. Iets lekkers, iets leuks.
Leven is daarna weer lichter, weer rijk en waardevol.
Afspraak maken? Stuur mij een bericht
